Skip to content

Adolf

Bniński ps. Białoń

Bniński ps. Białoń

Adolf Bniński ps. Białoń

1884
Kreska
1942
Ziemianin, działacz społeczny i polityczny, wojewoda poznański w latach 1923-1928, senator IV kadencji w II RP, Główny Delegat Rządu RP na ziemiach wcielonych do III Rzeszy w latach 1940–1941.

Urodzony 21 sierpnia 1884 w Kosowie. Adolf Bniński był właścicielem kilku majątków w Wielkopolsce, a także studiował rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Monachium i Halle.

W okresie międzywojennym był niezwykle popularną i cieszącą się wielkim autorytetem postacią. Jeszcze w czasach zaborów działał aktywnie w kółkach rolniczych. W grudniu 1918 roku został komisarzem Rządu RP w Łodzi oraz powiecie brzezińskim, łaskim i łódzkim, a w styczniu 1919 – starostą powiatowym w Środzie. Następnie pełnił funkcję pierwszego prezesa Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu, a w latach 1923-1928 był wojewodą poznańskim. Jego główne zasługi w tamtym okresie to organizacja polskiej administracji terenowej i likwidacja pozostałości administracji zaborczej. W roku 1926 kandydował w wyborach na Prezydenta RP (które wygrał Ignacy Mościcki).

Od roku 1929 był prezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Czytelni Ludowych, a od 1932 zarządu Fundacji Zakłady Kórnickie. Pełnił także funkcję (od 1934r.) prezesa Naczelnego Instytutu Akcji Katolickiej oraz (od 1936) prezesa Rady Naczelnej Organizacji Ziemiańskich. Był prezesem Rady Głównej Stronnictwa Zachowawczego, a także członkiem Zarządu Funduszu Obrony Morskiej, działał w Towarzystwie Łączności z Polakami na Obczyźnie, należał do Korporacji Braterstwo Broni „Czołem Sikorskiemu”. W roku 1935 został powołany przez Prezydenta Rzeczypospolitej na senatora IV kadencji (1935–1938). Był sympatykiem Narodowej Demokracji i jednym z czołowych reprezentantów obozu konserwatywnego oraz zwolenników monarchii.

Po wybuchu II wojny światowej jego majątek zajęli Niemcy. Przeniósł się wówczas wraz z rodziną do Poznania i włączył w działalność konspiracyjną. W lipcu 1940 roku został wybrany Delegatem Rządu RP na Ziemie Zachodnie wcielone do Rzeszy, a w grudniu 1940 formalnie mianowany na to stanowisko przez ówczesnego premiera, gen. Władysława Sikorskiego.

26 lipca 1941 roku został aresztowany i osadzony w Forcie VII w Poznaniu. Z niewiadomych przyczyn, wraz z innymi więźniami, został wywieziony (najprawdopodobniej w nocy z 6 na 7 lipca 1942 lub z 7 na 8 lipca 1942) w nieznane miejsce i zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach.

Istnieje wiele hipotez dot. przyczyn jego śmierci. Jedną z nich jest rzucenie na pożarcie zwierzętom w poznańskim ZOO. Hipoteza jest oparta na słowach jednego z esesmanów z eskorty - były one przekazywane wśród więźniów Fortu VII. Śledztwo i badania przeprowadzone w 1946 roku nie potwierdziły jednak tych informacji.

Drugą, bardziej prawdopodobną przyczyną zgonu Adolfa Bnińskiego, jest przez rozstrzelanie w lasach pod Stęszewem. W 1944 roku wykopano jego ciało i pozostałych współwięźniów, następnie spalone. Hipoteza została oparta m.in. na zeznaniach jednego z funkcjonariuszy gestapo w Poznaniu, SS-Untersturmführera Doerfleina.

Adolf Bniński został odznaczony m.in.:

  • Orderem Orła Białego (pośmiertnie, w 1995r.),
  • Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1923),
  • Krzyżem Armii Krajowej (pośmiertnie),
  • Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego,
  • Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Piusa IX,
  • Krzyżem Oficerskim Orderu Legii Honorowej.